actualiteitreflectie

Protesten in Chili, werkelijke magie en een venster op de wereld

By 9 november 2019 No Comments

Hallo allemaal,

Dit keer wil ik een meer actueel en politiek thema behandelen: de protesten die op dit moment aan de gang zijn in Chili tegen de president Piñera. Lees verder om te ontdekken wat het te maken heeft met mijn boek en met ‘fantasy als venster op de werkelijkheid’.

 

Operagezang na avondklok in Chili 

De aanleiding is het filmpje dat ik gisteren zag van de operazangeres Ayleen Jovita Romero, die op 22 oktober na de avondklok het lied ‘El derecho de vivir en paz’ (het recht om in vrede te leven) van Victor Jara zong. Niet alleen het lied zelf bezorgt kippenvel, maar ook het daverende applaus van de buurt dat er op volgt. En dat na de avondklok…

Kijk dit filmpje om ook de reactie van de buurt te zien:

Op sociale media circuleren veel beelden van vreedzaam protest. Het is nu al een tijdje dat protestanten (laatst wel meer dan een miljoen) op de been zijn om te vragen voor allerlei verbeteringen in het land. Een ontzettend sterk voorbeeld van waar mensen toe in staat zijn, de kracht van echte democratie, een eerlijk streven naar idealen, oprechte vormen van samen-zijn en hoop, omdat dat soms het enige is dat je rest.

Helaas hebben er ook al rellen, geweld, plunderingen en allerlei andere wantoestanden plaatsgevonden. Dat heeft de regering aangegrepen als reden om hard op te treden. Mensenrechteninstanties houden de situatie scherp in het oog.

Tot op heden heeft de president weinig gedaan om tegemoet te komen aan de wensen van het volk, bijvoorbeeld met betrekking tot de pensioenen.

 

 

Revolutie in Atlantis 

Wat heeft dit te maken met mijn boek ‘Pangaea, Verloren Wereld’? Het deed me zelf ontzettend denken aan de volgende passage:

 

Midden in de nacht wordt Xugan wakker, oververhit en met een kloppende koppijn. Hij slaat de dekens van zich af, stapt uit bed en loopt naar het raam. De stad en de revolutie slapen, maar de hemel is helder en de maan en sterren zijn stralend wakker. De nacht trekt zich niets aan van de broeierige dag en laat kippenvel over Xugans huid trekken. 

Er klinkt een stem die zich met de stilte van de nacht mengt zonder haar te verstoren. De mannenstem zingt zacht en beheerst in een taal die Xugan niet kent. Is dat het Oud-Atlantisch? Door de manier waarop de woorden vloeien, klinkt het oeroud en poëtisch. Zonder hun daadwerkelijke betekenis te kennen, roepen ze een beeld bij Xugan op. Het is een triest lied, alsof een opgesloten vogel zingt over zijn gevangenschap. De kooi die hem vasthoudt bepaalt zijn leven. Maar dan weet hij dat hij de kooi kan openen. En als dat lukt, bepaalt hij zelf hoe hij zal leven. Alsof het lied echt dit verhaal vertelt, zwelt het aan. De vogel zingt uit blijdschap door zijn nieuwgevonden vrijheid. Maar nu klinkt het meer als een hoorn dan een vogel. een hoorn, die allen die het horen ten strijde roept. 

En ze komen. Van alle kanten stappen mensen de straat op of leunen ze uit hun raam, hun stemmen vallen in. Xugan stelt zich voor dat het lied gaat over de strijd om uit die kooi te komen en de overwinning als dat lukt.

Het vuur verspreidt zich door de straat. Achter de ramen en deuren van de huizen worden lichten aangestoken. De mensen worden wakker en staan op. Het gaat inderdaad over de revolutie, daar twijfelt Xugan niet meer aan. 

(T. Scholten, Pangaea; Verloren Wereld, Zilverbron, 2018, p. 194-195.)

 

De omstandigheden zijn anders van de revolutie in Atlantis en de protesten in Chili, maar het beeld is in wezen hetzelfde. Alleen is het in werkelijkheid nog veel magischer dan ik het me ooit voor had kunnen stellen of onder woorden had kunnen brengen. Ik was tenminste echt ontroerd bij het zien van de operazangeres en het horen van het applaus, ten teken dat het zo veel mensen raakt.

 

Het venster staat open 

Laatst kwam er in de zilverboekenclub een vraag: is fantasy puur escapisme of kan het een eerlijk venster op de werkelijkheid bieden?

Ik weet zeker dat het venster tussen fantasy en de werkelijkheid open staat, maar ik vraag me nu af wat de kijkrichting is. Enerzijds lekt de werkelijkheid altijd (al dan niet bewust) door in het schrijven van een fantasy-boek, anderzijds kan de schrijver bewust reflecteren op wat er in  de wereld gebeurt. Een reflectie die bij uitstek mogelijk wordt door de afstand die je neemt van de werkelijkheid door te schrijven over een verzonnen wereld. Een afstand die kritiek mogelijk maakt. Door een element van de werkelijkheid expliciet te incorporeren in een fantasy-verhaal, zal het des te meer opvallen en ook bij de lezer een belletje doen rinkelen.

Wat heeft mij zo gefascineerd aan het beeld van de nachtelijke revolutie en het gezang als vreedzaam protest om erover te schrijven? Misschien omdat een revolutie zo’n turbulente tijd is, die zowel het beste als het slechtste in mensen naar boven kan brengen en de scheidslijnen van het samen-leven op scherp zet. Misschien omdat mijn moeder in Suriname een staatsgreep meegemaakt heeft en haar vriend die van Pinochet in Chili in 1973. Misschien omdat echt vreedzaam protest en de expressie van idealen en saamhorigheid via bijvoorbeeld zang bovenmenselijke en tegelijkertijd door en door menselijke krachten zijn, dat ik die wel moet vergelijken met de fantastische magie.

 

Kortom, het venster tussen fantasy en de werkelijkheid staat open en aan beide kanten bevindt zich magie. Ik denk dat dat is wat ik erover kwijt wilde.

Tycho